ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH ĐIỆN BIÊN

Trong những ngày qua, trên các diễn đàn trang mạng xã hội, facebook... đang gây xôn xao dự luận với thông tin cá chết hàng loạt trên dòng suối Nậm Núa xã Hẹ Muông, huyện Điện Biên. Nguyên nhân chính ban đầu được xác định là do vỡ đập bể chứa chất thải của Nhà máy chế biến tinh bột sắn tại xã Hẹ Muông, huyện Điện Biên do Công ty cổ phần tinh bột Hồng Diệp - Điện Biên làm chủ đầu tư.

Bể chứa nước nước thải nhà máy chế biến tinh bột sắn của Công ty cổ phần tinh bột Hồng Diệp - Điện Biên

Dự án đầu tư xây dựng nhà máy chế biến tinh bột sắn xã Hẹ Muông được UBND tỉnh Điện Biên phê duyệt chủ chương đầu tư tại Quyết định số 189/QĐ-UBND ngày 15/3/2017 với quy mô đầu tư 80 tấn sản phẩm tinh bột sắn/ngày, diện tích mặt đất sử dụng 20.000 m2, tổng vốn đầu tư 70 tỷ đồng, thời gian thực hiện dự án 50 năm. Dự án sử dụng vốn đầu tư chính của nước ngoài (Trung Quốc) với tỷ lệ góp vốn lên đến 90%. Việc triển khai Nhà máy với mục tiêu xây dựng mô hình sản xuất chuỗi liên kết khép kín giữa người dân và doanh nghiệp, giải quyết nhu cầu đầu ra cho sản phẩm sắn tươi, sắn thái lát khô của người dân địa phương, ổn định sản xuất, tăng thu nhập và cải thiện đời sống của người dân đồng thời góp phần thực hiện thành công mục tiêu đề ra của Chương trình xúc tiến đầu tư giai đoạn 2016 - 2017 tỉnh Điện Biên. Các điều kiện tiên quyết được đặt ra đối với nhà đầu tư trước khi triển khai dự án là phải thực hiện đầy đủ các quy định về đất đai, xây dựng và bảo vệ môi trường theo quy định hiện hành. Tuy nhiên, sau khi được UBND tỉnh Điện Biên phê duyệt chủ chương đầu tư, khi chưa hoàn thiện các thủ tục theo quy định, chủ dự án đã thực hiện trái phép việc san ủi mặt bằng, xây dựng nhà xưởng, lắp đặt thiết bị máy móc và tiến hành sản xuất chế biến.

Theo chức năng, trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường, trong suốt quá trình xây dựng và hoạt động của Công ty, Sở Tài nguyên và Môi trường đã chỉ đạo Chi cục Bảo vệ môi trường phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện kiểm tra đột xuất việc triển khai thực hiện dự án, qua đó đã lập biên bản làm việc và yêu cầu Công ty nghiêm túc thực hiện các kết luận kiểm tra, cụ thể: Ngày 17/7/2017, Chi cục Bảo vệ môi trường phối hợp với Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Điện Biên kiểm tra việc triển khai dự án xây dựng Nhà máy; tại thời điểm kiểm tra, Chủ đầu tư đang tiến hành san ủi mặt bằng, xây dựng một số hạng mục phụ trợ của nhà máy. Đoàn kiểm tra đã yêu cầu Chủ dự án dừng ngay các hoạt động triển khai xây dựng nhà máy và thực hiện đầy đủ các nội dung theo yêu cầu của UBND tỉnh tại Quyết định số 189/QĐ-UBND ngày 15/3/2017. Ngày 23/10/2017, Chi cục Bảo vệ môi trường phối hợp với Chi cục quản lý đất đai tiếp tục kiểm tra khu vực xây dựng nhà máy; kết quả cho thấy, Chủ đầu tư vẫn tiếp tục triển khai xây dựng các hạng mục khác của nhà máy, chưa thực hiện các quy định về đất đai, xây dựng và bảo vệ môi trường theo yêu cầu của Đoàn kiểm tra ngày 17/7/2017, đoàn kiểm tra tiếp tục yêu cầu Công ty dừng ngay các hoạt động triển khai xây dựng nhà máy; trong trường hợp công ty cố tình không thực hiện, sẽ kiên quyết xử lý theo quy định của pháp luật.

Ngày 11/01/2018, nhận được tin báo của người dân và chính quyền xã Hẹ Muông về việc Nhà máy tinh bột sắn đang tiến hành sản xuất, xả nước thải chưa qua xử lý trực tiếp suối gây ô nhiễm môi trường nước, Chi cục Bảo vệ môi trường, Phòng Cảnh sát môi trường - Công an tỉnh, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Điện Biên, đại diện UBND xã Hẹ Muông đã tiến hành kiểm tra, xác nhận hiện trạng cơ sở đang sản xuất, đang xả nước thải chưa qua xử lý trực tiếp ra môi trường. Đoàn kiểm tra đã yêu cầu Công ty dừng các hoạt động sản xuất và xả thải trực tiếp ra môi trường, thực hiện các thủ tục về đất đai, xây dựng, môi trường theo quy định của pháp luật hiện hành.

Phòng Cảnh sát môi trường – Công an tỉnh tiến hành lấy mẫu, phân tíchnước thải ngay sau sự cố vỡ đập bể chứa

Ngày 15/01/2018, sau khi nhận được tin báo nhà máy xả thải gây ô nhiễm làm cá chết hàng loạt, UBND huyện Điện Biên, Chi cục Bảo vệ môi trường, Phòng Cảnh sát môi trường – Công an tỉnh, đại diện UBND xã Núa Ngam và UBND xã Hẹ Muông đã xuống hiện trường kiểm tra. Tại thời điểm kiểm tra, ao chứa nước thải ngay cạnh nhà máy bị vỡ bờ bao, toàn bộ nước thải trong ao đã tràn ra suối; nước đục, có mùi hôi thối, nhiều loại thủy sinh phía hạ lưu bị chết hàng loạt, thống kê sơ bộ tại ngày thời điểm kiểm tra trên địa bàn xã Núa Ngam người dân vớt được khoảng hơn 4 tạ cá chết các loại. Qua các lần kiểm tra, các Đoàn đều yêu cầu Chủ đầu tư dừng hoạt động xây dựng, sản xuất, hoàn thiện các nội dung theo yêu cầu của UBND tỉnh tại Quyết định số 189/QĐ-UBND ngày 15/3/2017.

Tuy nhiên, Chủ đầu tư vẫn tiếp tục cho xây dựng nhà máy, vận hành sản xuất được khoảng hơn 100 tấn sản phẩm bột sắn trong khi các thủ tục về xây dựng, đất đai, môi trường chưa được các cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt; các hạng mục về xử lý môi trường chưa đáp ứng yêu cầu, tiềm ẩn nguy cơ cao gây sự cố ô nhiễm môi trường. Từ sau Biên bản làm việc ngày 11/01/2018, Công ty vẫn cố tình không chấp hành yêu cầu của các Đoàn kiểm tra. Công ty vẫn tiếp tục thu mua sắn tươi của người dân, chỉ dừng sản xuất vào ban ngày, chuyển ca sản xuất vào ban đêm; trong khoảng thời gian từ 20 giờ ngày 14/01/2018 đến 03 giờ 30 phút ngày 15/01/2018 Công ty đã vận hành sản xuất liên tục với khối lượng khoảng hơn 40 tấn sắn tươi và đã để xảy ra sự cố vỡ bờ đập ao chứa nước thải, gây hiện tượng cá chết hàng loạt trên suối Nậm Núa. Từ hiện trạng trên, để kịp thời xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phòng ngừa và khắc phục sự cố ô nhiễm môi trường trong quá trình xây dựng và vận hành nhà máy, Sở Tài nguyên và Môi trường ban hành văn bản số 33/STNMT-MT ngày 17/01/2018 về việc triển khai dự án Nhà máy chế biến tinh bột sắn xã qua đó đề xuất với UBND tỉnh chỉ đạo triển khai khắc phục những sai phạm và sự cố môi trường do Dự án gây ra, cụ thể: Yêu cầu Chủ đầu tư là Công ty Cổ phần tinh bột Hồng Diệp – Điện Biên dừng ngay việc xây dựng và vận hành sản xuất; báo cáo UBND tỉnh các vấn đề liên quan đến việc xả thải, để xảy ra sự cố môi trường khu vực nhà máy ngày 15/1/2018; khẩn trương thực hiện các quy định của Nhà nước về đất đai, xây dựng và bảo vệ môi trường.

Công ty chỉ được tiếp tục thực hiện dự án sau khi được cơ quan có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư, các thủ tục về xây dựng, đất đai, môi trường theo quy định của pháp luật. Thành lập đoàn kiểm tra liên ngành gồm các Sở: Kế hoạch và Đầu tư, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Công thương, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công an tỉnh, UBND huyện Điện Biên và UBND các xã Hẹ Muông, Núa Ngam kiểm tra việc thực hiện các nội dung theo Quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư số 189/QĐ-UBND ngày 15/3/2017 của UBND tỉnh Điện Biên, lập biên bản xử lý các hành vi vi phạm của Chủ đầu tư theo quy định của pháp luật. Có thể thấy, việc xây dựng nhà máy chế biến sắn là phù hợp với quy hoạch và chủ trương của tỉnh. Tuy nhiên, việc Công ty xây dựng và vận hành nhà máy khi chưa hoàn thiện các thủ tục về đất đai, xây dựng và bảo vệ môi trường là trái với quy định của pháp luật. Trong thời gian tới, các cơ quan chức năng sẽ kiên quyết xử lý các sai phạm của Công ty, tiến hành thống kê thiệt hại, khắc phục ô nhiễm môi trường đã xảy ra để giúp người dân yên tâm, ổn định lao động, sản xuất./.